معرفی روستای خونیک سفلی

روستای خونیک سفلی یا خونیک پائین، یکی از روستاهای شهرستان قاینات در استان خراسان جنوبی است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰، جمعیت این روستا ۳۸۳ نفر در ۱۰۷ خانوار بوده است. با این حال، برآوردها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر به دلیل بازگشت جمعیت به روستاها، تعداد خانوارها به بیش از ۲۰۰ و جمعیت به ۸۰۰ تا ۹۰۰ نفر افزایش یافته است.

دیدنی های روستای خونیک سفلی

این روستا در محور زیرکوه و ۱۷ کیلومتری قاین واقع شده است. منطقه خونیک از نظر تاریخی، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان در شرق کشور محسوب می‌شود.

غار خونیک

غار خونیک یا غار جوجه که در فاصله ۳ کیلومتری جنوب روستا و در دره واسان واقع شده است، با قدمتی ۳۰ هزار ساله، گواهی بر این مدعاست. ابزار سنگی کشف شده از این غار متعلق به دوران پارینه سنگی میانه است و آثار زندگی در آن از دوران پارینه سنگی تا عصر اسلامی دیده می‌شود. این غار در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۵۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دهانه غار با ارتفاع تقریبی ۸۰ متر از کف دره، رو به شرق قرار دارد. داخل غار شامل یک تالار اصلی با تشکیلات زیبای بلوری و استالاکتیت و استالاگمیتی است. همچنین، آثار سفال پراکنده در داخل غار، از اهمیت باستان‌شناسی آن حکایت دارد.

جاده دسترسی به غار جوجه، با همت جهاد کشاورزی، میراث فرهنگی، دهیاری و شورای اسلامی خونیک سفلی زیرسازی شده است. علاوه بر آن، در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹، با همکاری جوانان روستا و نهادهای مربوطه، کل مسیر غار به تابلوهای راهنما مجهز شده است.

در دره واسان، دو غار دیگر به نام‌های شاهین و زاغ نیز وجود دارد. غار زاغ به عنوان پناهگاه پرندگان منطقه قاین شناخته می‌شود.

توصیف غار خونیک

شعر زیبا از توصف غار خونیک و تاریخ قاینات

غار خونیک خاستگاه مردمان قاین است

کل قائن شاخ وبرگ این غار جان قاین است

ای اگر اهل دلی بشنو ز من چند جمله‌ای

غار خونیک  یک سند از دودمان قاین است

در زمان‌های قدیم بوده است پناه مردمان

یک زبان بی‌نظیر بهر بیان قاین است

زندگی آغاز شد از غار خونیک در قدیم

منبع آذوقه‌ای از آب و نان قاین است

اندرون غار یک حوضیست بهر آب شرب

کشتزار دشت خونیک بهر نان قاین است

قاینات تاریخ زیبا و کهن دارد عزیز

قلعه کوه و غار خونیک از نشان قاین است

شاعر بزرگوار دیار خونیک   حسن آقای برقعی

من دیار(مردمان خوب) (خونیکم) ،سلام

           خیرمقدم نازنین گویم برایت چند پیام

هست  تاریخم کهن همزاد غار و زندگی

         غارخونیک همچنین بانام من گشته بنام

کوره ی  آجرپزی  در خاک من فعال بود

         رزق و روزی بود خاکم بهر خلق  بامرام

سرتاسردشت خونیک زیرباغ پسته شد

         همگی بایدکنیم شکرخداراصبح و شام

شاعر گرانقدر دیار خونیک حسن آقای برقعی

بناهای تاریخی روستای خونیک

منطقه خونیک علاوه بر غارهای تاریخی، دارای یک امامزاده، چهار قبرستان قدیمی، یک قبرستان گبری، چهار قلعه بزرگ، پنج برجک نگهبانی و یک قلعه کوهی از دوره سلجوقی است. بسیاری از این آثار تاریخی به دلیل گذشت زمان و عوامل طبیعی آسیب دیده‌اند.

روستای خونیک سفلی علاوه بر جاذبه‌های تاریخی همچون غار خونیک، دارای بافت قدیمی ارزشمندی بوده و رودخانه‌ای دائمی بر زیبایی آن افزوده است. اهالی خونیک سفلی عمدتاً شیعه مذهب بوده و به اعتقادات دینی خود پایبند هستند.

طبیعت روستای خونیک پایین

منطقه خونیک از نظر پوشش گیاهی غنی بوده و گونه‌های دارویی ارزشمندی در کوه‌های اطراف آن می‌روید. از جمله این گیاهان می‌توان به زیره سیاه کوهی، کاکوتی، آبیشن، بادام تلخ کوهی، پسته کوهی، بنه کوهی، انجیر سیاه کوهی، گل لاله قرمز کوهی، آنغوزه کوهی، کلپوره، مخلصه، استخودوس، خاکشیر، زیره سبز، بومادران، گشنیز و نعناع محلی اشاره کرد.

امکانات روستای خونیک پایین

روستای خونیک سفلی از نظر امکانات رفاهی و خدماتی وضعیت مطلوبی دارد. این روستا دارای مسجد، حسینیه، آشپزخانه مجهز، مدرسه ابتدایی با امکانات مناسب و مدیریت قوی، و مجوز تاسیس مدرسه راهنمایی است. همچنین، دو کارخانه و معدن در مجاورت روستا قرار داشته و خیابان اصلی روستا آسفالت و دارای فضای سبز می‌باشد. خانه بهداشت روستا نیز از امکانات اولیه برخوردار است.

مردم روستای خونیک سفلی

مردم خونیک سفلی به مهمان‌نوازی و همدلی شهره هستند و در انجام کارهای جمعی مشارکت فعالی دارند. در گذشته، کوره‌های آجرپزی سنتی نقش مهمی در اقتصاد روستا و منطقه داشته و بخش قابل توجهی از نیاز آجر شهرستان‌های قاینات و زیرکوه را تأمین می‌نمود. با این حال، به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، این صنعت رو به افول گذاشته است. در حال حاضر، کشاورزی و دامداری از جمله مشاغل اصلی اهالی بوده و محصولات متنوعی همچون گندم، جو، چغندر قند، پسته، زعفران و زرشک در این منطقه کشت می‌شود. همچنین، برخی از اهالی به فعالیت‌های رانندگی و حمل‌ونقل مشغول هستند.

بر اساس روایات اهالی قدیمی، در گذشته‌های دور، به ویژه در سال‌های خشک‌سالی، اهالی روستاهای اطراف و حتی شهر قاین برای تأمین گندم مورد نیاز خود به روستای خونیک سفلی مراجعه می‌کردند. چرا که برکت رودخانه خونیک باعث رونق کشاورزی در این روستا شده بود.

دین و فرهنگ مردم خونیک سفلی

اهالی خونیک سفلی عمدتاً شیعه مذهب بوده و به آموزه‌های دینی و اهل‌بیت (ع) اعتقاد راسخ دارند. مهمان‌نوازی و همدلی از ویژگی‌های بارز مردم این روستا است.

اقتصاد روستای خونیک سفلی

در گذشته، صنعت آجرپزی نقش مهمی در اقتصاد روستا ایفا می‌کرد. اما به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، اکثر کوره‌های آجرپزی تعطیل شده‌اند. در حال حاضر، کشاورزی و دامداری از مشاغل اصلی مردم روستا محسوب می‌شود. محصولات کشاورزی روستا شامل گندم، جو، چغندر قند، شلغم، عناب، زعفران، زرشک و به ویژه پسته می‌باشد. همچنین، وجود چندین حلقه چاه نیمه عمیق و عمیق، به آبیاری زمین‌های کشاورزی کمک شایانی می‌کند.

پیشرفت‌های عمرانی روستای خونیک سفلی

سال ۱۳۹۷ با آغاز به کار پنجمین دوره شورای اسلامی روستا طرح هادی روستا به تصویب رسید و عملیات اجرایی آن آغاز گردید.

در گام نخست، خیابان قدیمی روستا جدول‌گذاری و زیرسازی شده و برای آسفالت آماده گردید. این خیابان به پاس احترام به مسجد جامع روستا، که به نام امام حسین (ع) نامگذاری شده بود، به خیابان امام حسین (ع) تغییر نام یافت. همچنین، ده کوچه منشعب از این خیابان به نام مبارک سیدالشهداء نامگذاری شد که این نخستین بار بود که در روستای خونیک سفلی ، نامگذاری خیابانی به این صورت صورت می‌گرفت.

در سال ۱۳۹۸، پیگیری‌های لازم برای اتصال روستا به شبکه دیجیتال صورت گرفت و به لطف خداوند، روستای خونیک سفلی به شبکه دیجیتال کشور متصل گردید.

در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، با پیگیری‌های مستمر دهیاری و شورای اسلامی، تصمیم به تبدیل ورودی روستا از خیابان به بلوار گرفته شد. عملیات جدول‌گذاری آغاز گردید و این بلوار به نام تنها شهید روستا، شهید حسن پور نامگذاری شد. آسفالت هشت هزار متر مربع از این بلوار در دو مرحله انجام شد و مشکلات ترافیکی روستا برطرف گردید.

از دیگر اقدامات عمرانی انجام شده، می‌توان به سنگ‌فرش فضای مقابل مسجد امام حسین (ع) در ورودی کوچه امام حسین چهار و احداث آب‌نمای زیبا به همراه فضای سبز در این مکان اشاره کرد. این اقدامات به زیبایی محیط روستا افزوده و در ایام محرم و سایر مراسم‌ها جلوه‌ای خاص به روستا بخشیده است.

دهیاری و شورای اسلامی روستا، هر ساله اقدام به کاشت ۳۰۰ اصله نهال می‌نمایند تا در آینده‌ای نزدیک، روستای خونیک سفلی به روستایی سرسبز تبدیل گردد.

با توجه به نیازهای روزافزون روستا، ضروری است نسبت به تغییر مکان میدان ورزشی موجود و احداث میدان جدید اقدام گردد. زمین والیبال موجود نیز نیازمند بهسازی می‌باشد.

فلکه ورودی خونیک سفلی با نام سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و پارک و فضای سبز زیبای با نام مبارک پارک امام علی (ع) در حال احداث می‌باشد.

مراسمات مذهبی و آداب و رسوم روستای خونیک سفلی

مردم روستای خونیک سفلی همواره در برگزاری مراسم مذهبی، به ویژه مراسم عزاداری ماه محرم، اتحاد و همدلی خاصی از خود نشان داده‌اند. بسیاری از اهالی که در شهرهای دیگر سکونت دارند، برای شرکت در مراسم سنتی علم‌بندان که از قدمتی دیرینه (حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال) برخوردار است، به روستای خود بازمی‌گردند. مراسم علم‌بندان معمولاً در روز هفتم ماه محرم برگزار می‌شود و از این روز تا شب شام غریبان، آشپزخانه حسینیه روستا فعالیت مستمر دارد. سایر مراسم عزاداری ماه محرم نیز در این روستا همچون سایر مناطق کشور برگزار می‌گردد.

محیط طبیعی و منابع معدنی روستای خونیک سفلی

روستای خونیک سفلی به دلیل موقعیت کوهپایه‌ای و وجود رودخانه، گرگز و نیچه، از آب و هوای مطبوع و دلپذیری در فصل تابستان برخوردار است.

این منطقه از نظر منابع معدنی نیز غنی بوده و چندین معدن مس در مجاورت آن قرار دارد. وجود این معادن منجر به احداث کارخانه فرآوری مس در منطقه شده است. همچنین، معدن خاک بنتونیت و کارخانه فرآوری سنگ آهن از دیگر منابع اقتصادی روستا محسوب می‌شوند. این واحدهای صنعتی فرصت‌های شغلی مناسبی را برای جوانان روستا فراهم آورده‌اند.

و همچنین باوجود باغهای زیاد پسته منطقه خونیک سفلی کارخانه فراورده پسته به تازگی فعال گردیده است

با پیگیری‌های مستمر دهیاری و شورای اسلامی روستا، احداث دکل مخابراتی و پوشش دهی شبکه تلفن همراه ایرانسل در روستا محقق شده است.

جدول اطلاعات تماس روستای خونیک سفلی